Wypracowanie maturalne w formule 2023

Wypracowanie maturalne straszy wiele osób. Niepotrzebnie! Fakt, że musi mieć ono minimum 400 słów, potrafi przerazić – ale kiedy znasz odpowiedni schemat, próg ten wydaje się być o wiele bardziej osiągalny. Poniżej znajdziesz gotową instrukcję, jak napisać wypracowanie maturalne w formule 2023.

Wypracowanie maturalne a początek… Pisanie wstępu

Jak napisać wstęp? To proste!

Wstęp jest miejscem na zagajenie tematu. Tutaj wprowadzasz czytelnika w świat swojej pracy – nakreślasz o czym będzie, używasz słów kluczy najważniejszych dla twojego wypracowania (np. miłość, praca). 

Pierwsze zdanie: bardzo ogólne, wprowadzające do tematu, czyli np. Czym jest miłość? Co to jest tęsknota? Czym jest praca w życiu człowieka?

Drugie zdanie: bardziej szczegółowe, rozwinięcie pierwszego: To gorące uczucie, które potrafi zaślepić człowieka…, To często melancholijny stan, w którym ludzie wyczekują na coś, co utracili chwilowo bądź na zawsze… itd.

Trzecie zdanie: nawiązujące do tematyki wypracowania – np. jeśli piszesz o niszczącej sile miłości, wskaż: Niestety, miłość, mimo całego swojego piękna, bywa czasem również bardzo bolesna.

Od razu we wstępie możesz wpleść kontekst, np. mitologiczny, biblijny, literacki, jeśli kojarzy ci się z tematem. Np. miłość biblijnie w Hymnie do miłości opisywana jest jako “cierpliwa i łaskawa”. Tekst głosi, że “nie unosi się pychą, nie szuka poklasku” itd. Warto to przywołać i zaznaczyć, że literatura ukazuje również destrukcyjne oblicze tego uczucia, które w rzeczonym dziele zostało pominięte.

Teza

Teza w rozprawce to chyba najważniejsza rzecz. Bez dobrej tezy zamotasz się już na początku pracy!

Teza ma określać, co sądzisz o temacie i w jaką stronę skierujesz argumentację. Na jakie aspekty zwrócisz uwagę? Co będziesz właściwie argumentował? To twoje stanowisko, które musisz zająć, a potem się go trzymać przez resztę pracy.

Musi mieć od jednego do około trzech zdań. Nie może być cząstkowa (obejmująca tylko jeden z przywołanych tekstów) – musisz napisać na tyle ogólną tezę, by odnosiła się do wszystkich dzieł (ale nie wymieniaj ich w samej tezie!). Najłatwiej powiedzieć, że teza to przerobienie tematu ogólnego na temat twojej pracy – taki, który jesteś w stanie argumentować i na który masz w zanadrzu przykłady.

Tezy bywają jednoaspektowe, np. “buntownik zasługuje na potępienie” LUB typu “jeden rabin powie tak, drugi rabin powie nie”, czyli “zależy od okoliczności”, “w zależności od”. 

Przed tezą możesz zawrzeć pytanie retoryczne będące przekształconym tematem wypracowania, żeby przejść do niej jak najbardziej gładko 😉

Jeśli chcesz jeszcze dokładniej zgłębić kwestię pisania tezy, zajrzyj do opublikowanego już wpisu – Jak napisać tezę?

Przykład tezy do tematu: “Czym może być wolność?”:

Czym może zatem być dla człowieka wolność? Wartością nadrzędną o wymiarze tak fizycznym, jak psychicznym, do której się dąży i tęskni. Jej brak odbiera spokój ducha, a także radość życia, zastępując ją przygnębieniem. Nie zawsze jednak wolność odbierana jest przez kogoś z zewnątrz – bywa, że dana osoba sama nakłada na siebie ograniczenia.

Każdy aspekt tezy musimy uargumentować, więc nie piszmy tam rzeczy, które tylko “ładnie wyglądają”. Na każde sformułowanie musisz znaleźć odpowiedni przykład. Często zatem tezę zaleca się formułować dopiero po wypisaniu sobie odpowiednich argumentów z przykładami je popierającymi.

Argumenty a wypracowanie maturalne w formule 2023

Każdy argument musi mieć przykład, a każdy przykład musi mieć swój argument. Skomplikowane, co? Najprościej zacząć akapit od argumentu – zdania oznajmującego, będącego niejako wnioskiem z przykładu, jaki zaraz podasz. Jest to stwierdzenie, które zilustrujesz zachowaniem jakiegoś bohatera literackiego.

Przykładowo: piszesz w tezie, że miłość potrafi powodować cierpienie? Fajnie, ale musisz to uargumentować. Znajdź przykład: Wokulskiego, który prawie popełnia samobójstwo przez odrzucenie ze strony panny Izabeli, i sformułuj wniosek, jaki z niego płynie. Może on brzmieć: Miłość potrafi zranić człowieka do tego stopnia, że potrafi on nawet targnąć się na swoje życie. 

Brawo, oto twój argument! Teraz zacznij nim akapit i dopiero poprzyj go przykładem Wokulskiego, który opiszesz (odpowiednio odwołując się do tezy!).

Nie streszczaj utworu, a analizuj go, odwołując się do zdań-argumentów i tego, co stworzyłeś w tezie. Od krótkich streszczeń jest internet, a nie wypracowanie maturalne! Zakazane jest również “moim pierwszym argumentem, moim drugim argumentem…” oraz używanie pierwszej osoby “my, nas, nami”. 

Proponowane wprowadzenia lektur: X w utworze Y obrazuje/przedstawia/nakreśla to i to; Utwór Y autorstwa X pokazuje, że to i to.

Pamiętaj o kontekstach! Warto odwoływać się do kontekstu epoki, w której powstało dane dzieło – na pewno nosi jakieś charakterystyczne dla tamtego czasu cechy. Może to być propagowanie pracy organicznej/u podstaw, występowanie bohatera romantycznego, nihilizm itd. Konteksty mogą być też społeczne, historyczne, historyczno-literackie, mitologiczne, biblijne… Jeśli kojarzysz dany motyw z innego dzieła, ale nie chcesz robić z niego całego argumentu, nie wahaj się o tym wspomnieć!

Jako dobra zagrywka sprawdza się też wplecenie trzeciego tekstu – poza obowiązkowym i dodatkowym. Wtedy macie pewność, że zawarliście przynajmniej jeden kontekst w pracy – a przy tym doskonale rozwinięty!

I pamiętaj: wszystko może być argumentem! Piosenka, film, książka, wiersz, obraz, rzeźba… Jeśli dobrze ubierzesz to w słowa, wykorzystasz nawet “Szklanki” Young Leosi!

Zakończenie

Ufff, dobrnęliśmy do końca! Jak napisać zakończenie? To pora na trzy-cztery zadania podsumowujące. Znów odnosisz się do tematu, zbierasz argumentację “do kupy”, przemycasz swoje przemyślenia (ale bez “myślę, że”; nadal unikamy pierwszej osoby).

Przykład zakończenia z tematu o wolności:

Wolność może być rozumiana różnie w zależności od osoby. Nie da się jednak zaprzeczyć, że jest to jedna z najważniejszych wartości. Być może całkowita swoboda stanowi marzenie nieosiągalne, a nawet trochę niebezpieczne. Częściowe nieskrępowanie stanowi jednak konieczność przy chęci funkcjonowania bez ciągłego niepokoju i bólu. Należy pozostać czujnym na to, czy sami nie budujemy własnej celi, powodując swój smutek oraz podtrzymując go. Przywilej, jakim jest wolność, zasługuje na większe docenienie. W dzisiejszych czasach ludzie zdają się traktować ją jako coś stałego i niezbywalnego, podczas gdy historia ludzkości prowadzi do skrajnie odmiennych wniosków.

Mam nadzieję, że teraz już wiesz, jak napisać wypracowanie maturalne, a matura 2023 pójdzie ci świetnie :). Jeśli nadal jednak masz problemy, albo jeszcze nie czujesz się pewnie, nasi korepetytorzy na Edualy już na ciebie czekają! 

Daj sobie pomóc i umów lekcję 🙂