Streszczenie to kolejna forma pisemna, którą poznamy w ramach naszych warsztatów. Na egzaminie ósmoklasisty każdy uczeń musi posiadać umiejętność tworzenia samodzielnie streszczenia do dołączonego, niedługiego tekstu na podany temat. Jak stworzyć samodzielnie ten typ wypowiedzi, aby spełnił on wszystkie wymogi i otrzymać maksymalną liczbę punktów? Jakie części należy uwzględnić? Wskazówki znajdziecie poniżej – zapraszam do lektury!
Streszczenie – czym charakteryzuje się ta wypowiedź?
Streszczenie to pisemna forma wypowiedzi, która ma na celu przekształcenie tekstu wyjściowego. Tworząc streszczenie, znacząco zmniejszamy objętość głównego utworu. Skupiamy się przede wszystkim na tym, aby stał się on maksymalnie zwięzły i klarowny, nie zapominając jednak o elementach najbardziej istotnych. Możemy zadać sobie w tym momencie pytanie, co w takim razie mamy zrobić, aby uzyskać efekt owej zwięzłości?
– Po pierwsze, możemy zrezygnować z przytaczania w streszczeniu przykładów, fragmentów powtarzanych przez autora, dygresji… Są to informacje, które nie zaburzają nam zrozumienia głównej myśli tekstu, ale i nie są niezbędne przy tworzeniu streszczenia;
– Wszelkie długie dialogi, cytaty, przytoczenia można przekształcić z mowy zależnej na niezależną;
– Kilkuczłonowe konstrukcje o charakterze związku łączliwego dobrze jest zastąpić jednym wyrazem, np. złożyć podziękowania = podziękować, wyrazić żal = żałować, okazać litość = zlitować, itp.
Podstawowe części streszczenia
Rozpoczynając pisanie streszczenia danego tekstu, musimy na początek udzielić odpowiedzi na poniższe pytania:
- Jaka jest główna myśl tekstu? O czym jest mowa w tekście? Jaka jest jego główna problematyka? – OKREŚLAMY TEMAT
- Jakie jest zdanie autora na temat, który jest rozważany w tekście? Co o tym problemie w tekście zostało powiedziane? – OKREŚLAMY REMAT
Jeśli odnajdziesz odpowiedzi na te pytania – to już prawie cały sukces! Pamiętaj jednak, aby zwłaszcza:
- Przeczytać wnikliwie tekst – nawet kilkukrotnie. W międzyczasie podkreślaj słowa-klucze (słowa które dominują, powtarzają się w tekście, ale i pomagają równocześnie określić tematykę tekstu). One mogą umożliwić Ci odnalezienie głównej myśli/tematu tekstu.
- Wyszukać w tekście sformułowania o charakterze ogólnym, tezę autora – tym samym określisz stanowisko autora wobec omawianego przez siebie tematu.
- Spojrzeć, z jakich części składa się tekst i po boku, ujmując np. każdy akapit w klamerkę, określ choćby jednym zdaniem, jakie zagadnienie podejmuje dany akapit. Jeśli postąpisz tak z każdym kolejnym akapitem, stworzy Ci się mininotatka, mogąca być również użyteczna do stworzenia właściwego tekstu streszczenia.
- Zredaguj streszczenie. Jeśli obawiasz się pisać od razu ,,na czysto’’, śmiało sięgnij do brudnopisu, aby zacząć tworzyć swoją wypowiedź.
- Na końcu przeczytaj swój tekst i jeszcze raz sprawdź, czy zawarłeś w swoim streszczeniu wszystkie najważniejsze treści.
Struktura streszczenia
Poniżej zamieszczam strukturę streszczenia i przykład takiego typu wypowiedzi, co pomoże Ci następnie zbudować własny spójny i klarowny tekst. 😊
Tematem tekstu autora X jest…/ Autor X podejmuje w tekście temat…
Autor zastanawia się/rozważa/wyodrębnia/wyszczególnia… i dochodzi do wniosku, że…
Przykładowe streszczenie tekstu literackiego:
Maria Kowalska w swoim tekście podejmuje problem spadkowej tendencji odwiedzania bibliotek. Autorka zastanawia się nad zmniejszeniem czytelników w takich miejscach i dochodzi do wniosku, że znaczący wpływ na to ma brak pokazywania kolejnym pokoleniom magii bibliotek. Dodaje, że ludzie, przyzwyczajeni współcześnie do przekazów multimedialnych, wolą coraz częściej miejsca poświęcone intensywnej rozrywce niż korzystać z chwil spędzonych przy książce w bibliotece.
Choć jest to jedynie przykładowe streszczenie, warto na podstawie tego wzoru zauważyć, o czym jest mowa w tekście, jakie części należy uwzględnić.
Jeśli powtórki do egzaminu cały czas intensywnie trwają, zapraszam do zapoznania się ze wskazówkami dotyczącymi pisania listu. We wpisie List, czyli warsztaty literackie do egzaminu ósmoklasisty cz. I poznasz wszystkie niezbędne informacje do opanowania tej wypowiedzi na tip-top. 🙂
