Oceny jako wyznacznik możliwości?

Nieodłącznie w parze z wiedzą idą oceny. Mogą one mieć ogromny wpływ na poczucie własnej wartości i osobistych możliwości. Z doświadczenia już wiemy, że nie warto traktować ich jako głównego celu nauki, ale jako narzędzie do dalszego rozwoju. Zachęcamy do zapoznania się z naszym nowym wpisem, w którym szczegółowo analizujemy potrzebę oceniania uczniów oraz podkreślamy, jak ważna jest rola rodzica i nauczyciela w utrzymaniu ocen adekwatnych do umiejętności ucznia.

Czy oceny w szkole są ważne?

Od dawna istnieje przekonanie, że oceny w szkole są niezbędne, aby przekazać informację na temat dotychczasowych osiągnięć danej osoby. Bez różnicy, czy wynikają ze średniej arytmetycznej czy średniej ważonej ocen cząstkowych. Jest to wiadomość, która określa, jak przebiega mechanizm kształcenia się u danego ucznia. Należy pamiętać, że to wiedza jest najwyższą wartością oraz głównym celem podczas nauki w szkole. To właśnie nauka czytania, pisania i liczenia, poznawanie zjawisk fizycznych i chemicznych w przyrodzie, powinna każdemu uczniowi sprawiać przyjemność. Czemu więc mało kto cieszy się, że np. opanował tabliczkę mnożenia, nauczył się zasad ortografii lub wie jak działa siła grawitacji? Czy powodem mogą być oceny?

To, jakie stopnie uczeń otrzymał, co sądzi nauczyciel o jego możliwościach, niesie dla niego długofalowe skutki. Na podstawie właśnie takich informacji najczęściej rozstrzygają się kluczowe decyzje, np. jaką uczeń wybierze szkołę średnią, czy zdecyduje się na studia wyższe i na jaki kierunek, jaki rodzaj kariery zawodowej będzie dla niego najlepszy. Oceny szkolne mogą mieć ogromny wpływ na poczucie własnej wartości i własnych możliwości. 

Ocena wyznacza cel w dalszej nauce

Nie należy traktować ocen jako głównego celu nauki. Przed klasówką lub inną formą sprawdzenia wiedzy, takie podejście może zapoczątkować dodatkowy stres u ucznia, który utrudni pełną prezentację jego wiedzy. To następnie spowoduje obniżenie uzyskanej oceny i zakończy błędne koło niepowodzeń. Mocny nacisk ze strony rodziców na dobre oceny, spowoduje niechęć do dalszej nauki i pogłębiania zainteresowań ucznia. Ostatecznie zapoczątkuje próby ściągania, przepisywania prac domowych oraz unikania dnia, w których zaplanowany jest sprawdzian.

Zatem zdrowe podejście do ocen ma ogromne znaczenia w procesie kształtowania młodego człowieka. Oceny powinny być traktowane wyłącznie jako drogowskaz, swoista wskazówka do dalszego rozwoju. Uczeń ma rozwijać w sobie radość z poszerzania wiedzy z zakresu tematów, którymi się interesuje. Zsynchronizowanie ocen z jego możliwościami będzie na pewno dobrą inwestycją w jego edukację. 

Ocena motywuje do nauki

Istotnym bodźcem do nauki jest świadomość ucznia, że jego poziom wiedzy może być sprawdzony przez nauczyciela, który obiektywnie i sprawiedliwie ocenia jego stan wiedzy. Niskie oceny, w pewnych przypadkach, powinny motywować do dalszego działania, a nie być źródłem depresji u ucznia. Ocena niedostateczna nie zawsze przybiera postać kary, ale może pełnić rolę funkcji informacyjnej oraz troski nauczyciela wynikającej z życzliwości do ucznia. Istotna jest świadomość ucznia, że wystawiona ocena jest sprawiedliwa, a to zmotywuje go do dalszego działania, zbudzi ufność we własne siły. Jeśli ocena będzie miarą osiągnięć szkolnych, stanie się również miarą jego dalszych sukcesów. Dodatkowe elementy takie jak – systematyczna nauka, odpowiednie warunki pracy, postawienia sobie realnych celów, docenianie własnych małych i dużych sukcesów spowoduje, że motywacja do dalszej nauki będzie wciąż na wysokim poziomie.

Ocena opisowa lepsza od tradycyjnej

Klasyfikowanie uczniów w klasach I – III szkoły podstawowej polega na podsumowaniu osiągnięć edukacyjnych, w danym roku szkolnym, za pomocą oceny opisowej. Taka forma pozwala na szczegółową informację o brakach i trudnościach jakie napotyka uczeń. Ocenianie osiągnięć ucznia wg dotychczasowej sześciostopniowej skali ocen budzi wątpliwości, gdzie jest granica między poszczególnymi stopniami. Metoda opisowa, która nie pozwala na selekcję, nie dzieli na lepszych i gorszych oraz nie pozwala wątpić w siebie i swoje możliwości. Czy zastosowanie tej metody nie byłoby bardziej skutecznym rozwiązaniem w dalszym etapie nauki? Zdania są mocno podzielone. Istnieje ryzyko, że ocena opisowa nie spełni roli motywującej czy mobilizującej ucznia na pewnym etapie rozwoju. Przyzwyczailiśmy się mocno do skali sześciostopniowej. Niektórzy wręcz nie wyobrażają sobie braku przełożenia oceny opisowej na stopień. Samo słowo ”ocena” niesie za sobą określone skojarzenia. Być może, gdyby zrezygnować z takiego nazewnictwa sprawa byłaby prostsza. Ocena może być pozytywna, negatywna, dobra czy zła. Informacja, opis natomiast otwiera nowe drogi, nie zamyka żadnego etapu. Daje zdecydowanie większe możliwości.

Ważna rola rodzica 

Rodzic powinien wspierać swoje dziecko w procesie edukacji, skutecznie motywować do działania. Czasami warto zastanowić się, czy usilne zachęcanie do poprawienia oceny nie przybierze formy kary. Dużo lepszy rezultat osiągnie się w tego typu sytuacji, gdy wspólnie zostanie ustalony plan działania, a przy odpowiednim wsparciu lub sugestii zmiany sposobu uczenia się, następnym razem uczniowi pójdzie lepiej. W procesie wspierania ucznia w nauce ważny jest spokój. Krzykiem, zniecierpliwieniem i karaniem zostanie osiągnięty odwrotny efekt do zamierzonego. Większość problemów ze słabymi ocenami w szkole ma złożony charakter. Wcale nie tak prosto jest dojść do sedna problemu. Aby dobrze zrozumieć przyczynę słabej oceny, warto szczerze porozmawiać i ustalić jaki był powód. Wówczas łatwiej będzie zaadresować problem i poprawić słabą ocenę. Jeżeli trudno jest ustalić jednoznaczną przyczynę złych ocen w szkole, warto porozmawiać z wychowawcą i dowiedzieć się więcej na temat złych wyników. Być może obserwacje wychowawcy okażą się dobrą wskazówką, co należy poprawić, na co bardziej zwrócić uwagę.

Powszechnym problemem jest porównywanie ocen ucznia do stopni kolegów w klasie. Wprowadzenie współzawodnictwa w tym zakresie może niekorzystnie wpłynąć na pewność siebie, motywację do nauki, a nawet relacje z kolegami. 

Nawet jeśli na końcowym etapie ocena nie odzwierciedla zaangażowania ucznia, rodzic powinien docenić pracę swojego dziecka i nie analizować przyczyn niepowodzenia, jeśli jest świadomy wysiłku, jaki został włożony w naukę.

Postawiony przez nauczyciela stopień odnosi się wyłącznie do umiejętności i wiedzy zaprezentowanej przez ucznia w danej chwili. Dlatego tak bardzo ważne jest dawanie uczniowi szansy bycia sobą, unikanie podziałów na lepszych i gorszych. Utrzymanie ocen zharmonizowanych z jego umiejętnościami może być ogromną inwestycją w jego edukację oraz sposobem na to, że wyrośnie na człowieka w pełni czerpiącego radość z życia.